Na kontakt z kleszczami my biegacze jesteśmy szczególnie narażeni, gdyż niezależnie od pory roku, mało widoczne pajęczaki ‘polują’ na nas. Największą aktywnością kleszcze wykazują się jednak w miesiącach wiosenno-letnich i wtedy to jesteśmy najbardziej narażeni na ich pokłucie. Zapewne nie raz podczas treningu musieliście strzepywać z siebie jeszcze chodzącego kleszcza lub wyciągać go tuż zaraz po wkłuciu się w waszą skórę. Zazwyczaj jednak po zdarzeniu zapominamy o sprawie, bo często nie ma żadnego śladu w miejscu ukłucia pajęczaka. Niestety temat może do nas wrócić po kilku tygodniach. Borelioza jest powszechnie znaną chorobą, ale dużo bardziej groźną dla naszego zdrowia i życia jest Kleszczowe Zapalenie Mózgu (KZM), które może doprowadzić do zmian neurologicznych czy trwałych uszkodzeń mózgu i dlatego warto pomyśleć o skutecznej profilaktyce.

Już co 6. kleszcz może nosić w sobie wirusa KZM. Wegetuje on w gruczołach ślinowych, a zarażenie następuje zaraz po ukłuciu. Wynikiem tego jest zagrożenie uszkodzenia środkowego układu nerwowego, mózgu, zapalenie opon-mózgowych co może doprowadzić do niepełnosprawności lub w najgorszych przypadkach do śmierci. 

W grupie ryzyka są potencjalnie wszyscy spędzający czas na świeżym powietrzu w tym biegacze, bo trening biegowy w 90% wykonują oni na zewnątrz. Kleszcze reagują na nasze ciepło i są wyczulone na zapach potu. Dlatego spędzając czas aktywnie np. uprawiając sport na świeżym powietrzu jesteśmy łatwiejszym celem ataku kleszczy – mówi dr inż. Anna Wierzbicka, zoolog i leśnik z Katedry Łowiectwa i Ochrony Lasu Wydziału Leśnego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Skala zachorowań w Europie jest alarmująca ponad 10 000 przypadków rocznie, w tym bardzo ciężkie przypadki.

Choroba która usypia czujność.

Początek rozwoju KZM można pomylić ze zwykłą grypą, której towarzyszą bóle mięśni, katar, ogólne zmeczenie,, brak apetytu. Gdy choroba wejdzie w mocniejszą fazę dochodzi do zaburzeń psychicznych które wpływają negatywnie na pamięć, koncentrację, pacjent jest rozdrażniony, skarży się na problemy ze snem. Najpoważniejsze są jednak zaburzenia neurologiczne tj. porażenia mięśni.   

Niedowłady kończyn mają rozmaite umiejscowienie. Czasami porażone są części proksymalne, czyli bliższe, kończyn górnych - staw ramienny, staw łokciowy, a dobrze funkcjonuje dłoń, ale bywają sytuacje zupełnie odwrotne. Powikłania po KZM mają indywidualny charakter – wyjaśnia dr n. med. Jerzy Lewko ordynator Oddziału rehabilitacyjnego w szpitalu w Białymstoku. Oprócz niedowładów kończyn górnych, dolnych i tułowia możemy mieć do czynienia z zaburzeniami równowagi. Dodatkowym powikłaniem dotyczącym ośrodkowego układu nerwowego bywają napady padaczkowe, wymagają one leczenia, gdy pojawiają się u pacjentów. Piśmiennictwo mówi, że nie jest to częste powikłanie, jednak miałem do czynienia z taką sytuacją.

Powikłania po KZM doświadcza co drugi zakażony. Często osoby chore wyłączone są z jakiejkolwiek aktywności na wiele miesięcy. Często skutki choroby niestety są nieodwracalne. Aktualnie nie ma leku, który zwalczyłby całkowicie wirusa KZM. Leczenie po przejściu zapalenia mózgu obejmuje jedynie długotrwała rehabilitacja, a do całkowitej sprawności wraca ok. 50 proc. pacjentów poddanych leczeniu. 

Z objawami zgłaszają się osoby coraz młodsze oraz w średnim wieku, szczególnie te, które spędzają czas wolny na łonie natury. Czyli praktycznie większość z nas.  Dlatego tak ważna jest świadomość ryzyka kontaktu z kleszczem i potrzeba   zachowania szczególnej ostrożności.

Jak zabezpieczyć się przed kleszczami? Aby zniwelować ryzyko kontaktu z kleszczem osoby narażone powinny wdrożyć kilka prostych, aczkolwiek dla biegacza, w porze letniej, uciążliwych nawyków. Odpowiedni ubiór to podstawa. Długie spodnie, koszulka z długim rękawem, pełne obuwie. Kleszcze na ogół bytują w trawie, a pierwszy ich kontakt z człowiekiem to często okolice łydek. Stamtąd wędrują po skórze lub ubraniu do miejsc trudno dostępnych, miękkich i ciepłych, by poszukać odpowiedniego miejsca do wkłucia.

Jedyna skuteczna metoda przed zarażeniem wirusa KZM to szczepionka, która w 99% ochroni  organizm. Pacjenci słyszą o tym, że kleszcze przenoszą poważne choroby, jednak zwykle nie odróżniają kleszczowego zapalenia mózgu od boreliozy. Niestety świadomość, że istnieją szczepienia i dzięki temu można chronić się przed KZM nie jest duża – podkreśla dr n. med. Jerzy Lewko

fot. Kingrunner Ultra

Gdzie szukać informacji? Od 5 lat trwa kampania "Nie igraj z kleszczem. Wygraj z kleszczowym zapaleniem mózgu”, której celem jest dostarczanie rzetelnych i sprawdzonych informacji dotyczących choroby Kleszczowego Zapalenia Mózgu. Liczne spotkania organizowane na terenie całej Polski mają za zadanie podnosić świadomość szczególnie wśród osób z grupy ryzyka. Strona www.kleszcze.info.pl to kompendium wiedzy na ten temat. Dlatego będąc świadomym zagrożenia planujmy bezpiecznie swoje sportowe i wakacyjne aktywności.